YAPI KAYIT BELGESİNİN İPTALİ DAVALARI
Kamuoyunda imar barışı olarak adlandırılan, 3194 sayılı İmar Kanunu’na eklenen Geçici
Madde 16 ile 31/12/2017 tarihinden önce ruhsat ve ruhsat eklerine aykırı olarak yapılan
yapılar için Yapı Kayıt Belgesi düzenlenmesi öngörülmüştür.
Yapı Kayıt Belgesi, 31/12/2017 tarihinden önce ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı
olarak yapılan yapıların kayıt altına alınmasını amaçlayan, yapıların imar durumuna ve
ruhsata uygun hale getirilmesine veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerli
olacak geçici bir belgedir.
Yapı Kayıt Belgesi, başvuranın kendi beyanına dayalı olarak düzenlenmiş bir belge
niteliğindedir. Yapı kayıt belgesi alınma şartları yerine getirilmeksizin veya bu şartlara
aykırı olarak düzenlendiğinin tespit edilmesi durumunda, yapı kayıt belgesinin iptali
işlemi ile karşı karşıya kalınabilecektir.
Nitekim, son dönemde pek çok vatandaşın Yapı Kayıt Belgesi’nin yapılan denetimler
sonucunda iptal edildiğine ilişkin haberler basında epeyce yer almaktadır. Kamuoyunun
büyük çoğunluğunu yakından ilgilendiren bu konuya ilişkin olarak kısaca “Yapı Kayıt
Belgesinin İptal Edilebileceği Durumlar” ve “Yapı Kayıt Belgesinin İptali Halinde
Başvurulacak Yol”dan bahsedeceğiz.
Yapı Kayıt Belgesinin İptal Edilebileceği Durumlar
A- Yapı Kayıt Belgesi Bedelinin Eksik Yatırılması
Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 10. maddesi gereğince;
“2-a) Yapı Kayıt Belgesi bedeli eksik olarak ödenmiş ise müracaat sahibince e-Devlet
üzerinden gerekli düzeltme işlemi yapılması ve eksik olan meblağın ödenmesi sağlanarak,
duruma uygun yeni Yapı Kayıt Belgesi düzenlenir. Eksik olan meblağın ilgilisince
ödenmemesi halinde verilmiş olan Yapı Kayıt Belgesi iptal edilir, daha önce yatırılmış
olan bedel iade edilmez ve yalan beyanda bulunan hakkında 5237 sayılı Kanunun 206 ncı maddesi uyarınca suç duyurusunda bulunulur.”
B- Yapı Kayıt Belgesi Düzenlenemeyecek Yapılar İçin Düzenlenmesi
Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 8. maddesi gereğince;
“2- (Değişik:RG-20/9/2018-30541) Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemeyecek yapılar için bu
belgenin düzenlendiğinin tespit edilmesi durumunda, Yapı Kayıt Belgesi iptal edilir,
bu belgenin sağlamış olduğu haklar geri alınır, Yapı Kayıt Belgesi bedeli olarak
yatırılmış olan bedel iade edilmez ve belge düzenlenmesi safhasında yalan beyanda bulunan müracaat sahibi hakkında 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 206 ncı maddesi uyarınca suç duyurusunda bulunulur.”
Nitekim, Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemeyecek yapılar aynı maddenin ilk fıkrasında şu
şekilde belirtilmiştir;
a) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununda tanımlanan Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi içinde, 3194 sayılı Kanunun geçici 16 ncı maddesi uyarınca adı geçen Kanuna eklenmiş olan kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanda,
b) İstanbul tarihi yarımada içinde 3194 sayılı Kanunun geçici 16 ncı maddesi uyarınca adı
geçen Kanuna eklenmiş olan kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanlarda,
c) 19/5/2014 tarihli ve 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı
Kurulması Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde
belirlenmiş Tarihi Alanda,
ç) Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlar üzerinde,
d) Kesinleşmiş planlar neticesinde sosyal donatı alanı olarak belirlenmiş ve Maliye
Bakanlığınca aynı amaçla değerlendirilmek üzere ilgili kurumlara tahsis edilmiş Hazineye
ait taşınmazlar üzerinde bulunan yapılar hakkında Yapı Kayıt Belgesi düzenlenemez.”
C- 31/12/2017 Tarihinden Sonra Yapılan Yapılar İçin Düzenlenmesi
Usul ve Esaslar’ın 4. maddesinde belirtildiği üzere, yapı kayıt belgesi 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için verildiğinden, 31/12/2017 tarihinden sonra yapılan yapılar da bir nevi “Yapı Kayıt Belgesi Düzenlenemeyecek Yapılar” kategorisindedir.
Öte yandan, Usul ve Esaslar’ın 6.maddesinin 6. fıkrası uyarınca;
“İnşaat halindeki yapılarda 31/12/2017 tarihi itibari ile bitmiş olan kısımlar için ilave inşaat
alanı ihdas etmemek şartı ile Yapı Kayıt Belgesi verilir ve Yapı Kayıt Belgesi verilen
kısımların eksik inşaat işleri tamamlanabilir.”
Bu noktada, yapıların 31/12/2017 tarihinden önce yapılıp yapılmadığının tespiti, yapı kayıt
belgesinin iptali davalarında büyük bir önem arz etmekte olup, buna ilişkin ispat
yükümlülüğü de belgeyi düzenleyen idarelere düşmektedir.
Yapının 31/12/2017 tarihinden önce yapılıp yapılmadığı, inşaat halindeki yapıların hangi
tarihte tamamlandığı ve ilave inşaat alanı tahsis edilip edilmediği hususlarının uydu
görüntüleri, fotoğraflar, taşınmazda yapılacak keşif ve buna ilişkin rapor vb. yollarla
ispatlanması gerekmektedir.
Yapı Kayıt Belgesinin İptali Halinde Başvurulacak Yol
Yapı kayıt belgesinin iptali bir idari işlem niteliğinde olduğundan, hak sahiplerinin söz konusu iptal işleminin tebliğinden itibaren dava açma süresi içinde söz konusu işleme karşı idari dava açmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, iptal işleminin kesinleşmesi üzerine, ilgililer hak kayıplarına uğrayabilecekler ve iptal işleminin idari anlamda kesinleşmesi, haklarında açılacak ceza davalarında da savunma bağlamında olumsuzluk yaratabilecektir.
